Anatomia palpacyjna – dlaczego warto kontynuować naukę po studiach!

Anatomia palpacyjna w pracy fizjoterapeuty 

Znaczenie anatomii palpacyjnej w pracy fizjoterapeuty 

Anatomia jest dość specyficznym przedmiotem, z którym jako fizjoterapeuci stykamy się po raz pierwszy już na samym początku studiów. Uznawana za najstarszą znaną naukę medyczną, niezmiennie odgrywa kluczową rolę w podstawach edukacji zdrowotnej [1, 2]. Definiuje się ją jako naukę wizualną zajmującą się badaniem kształtu i struktury narządów, ich umiejscowienia oraz zależności strukturalno-funkcjonalnych. Stanowi również fundament terminologii medycznej i nauk klinicznych [3]. Znajomość anatomii jest niezbędna, aby przeprowadzić diagnostykę funkcjonalną pacjenta, prawidłowo ocenić tkanki oraz podzielić się wynikami z pacjentem i innymi specjalistami medycznymi [4].

Nasze ciało bywa porównywane do niezwykle skomplikowanej maszyny. Aby mogła działać prawidłowo, wszystkie elementy muszą funkcjonować optymalnie. Kiedy dochodzi do zaburzeń w anatomii lub fizjologii, pojawia się choroba. Podobnie jak w przypadku samochodu – nie da się naprawić silnika bez zrozumienia jego budowy i działania – tak samo nie można skutecznie leczyć pacjenta bez znajomości struktur anatomicznych. W pracy klinicznej fizjoterapeuta nie tylko dobiera odpowiednią terapię, ale również potrafi wytłumaczyć pacjentowi źródło problemu. Brak solidnych podstaw anatomicznych uniemożliwia przekazanie tej wiedzy w prosty i zrozumiały sposób. Rehabilitacja pourazowa czy praca z bólem mięśni i stawów wymagają znajomości topografii, unerwienia, unaczynienia oraz powiązań między strukturami. Układy narządów są ze sobą tak ściśle połączone, że kontuzja sportowa czy uraz przeciążeniowy w jednym miejscu może wywołać objawy w innej części ciała.

Twoja wiedza z zakresu anatomii jest kluczowa, aby zrozumieć, co czujesz podczas palpacji pacjenta i jak mogą na niego wpływać dysfunkcje w danym obszarze. Jest również niezbędna podczas doboru ćwiczeń rehabilitacyjnych ukierunkowanych na konkretne mięśnie i stawy, aby zapewnić pacjentowi maksymalną skuteczność terapii. Właśnie dlatego anatomia palpacyjna i szkolenia fizjoterapeutyczne są nierozłącznym elementem nowoczesnej praktyki. Jak w takim razie wygląda nasza edukacja w tym wymiarze?

Anatomia palpacyjna na studiach

Anatomia jest jednym z najważniejszych przedmiotów wykładanych studentom fizjoterapii, któremu poświęca się ogromną ilość uwagi na początku edukacji. Zajęcia odbywają się zwykle w formie wykładów i ćwiczeń, obejmując stopniowo nazewnictwo, funkcje, topografię i palpację. Dla wielu studentów egzamin z anatomii to najtrudniejsza pierwsza przeszkoda w toku studiów. Jednak mimo ogromnego znaczenia, anatomia najczęściej obecna jest jedynie na pierwszym roku, a jej znajomość szybko zanika. W niedawnym przeglądzie oszacowano, że

w ogólnej domenie edukacyjnej, jak również w edukacji medycznej, około dwóch trzecich do trzech czwartych wiedzy zostanie zachowana po jednym roku, z dalszym spadkiem do nieco poniżej 50% w następnym roku [5].

Przykładem może być badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Curtin, gdzie studenci pierwszego roku fizjoterapii świetnie radzili sobie z testem z zakresu kości nadgarstka, natomiast na ostatnim roku wykazywali znaczną utratę wiedzy [6]. Podobne obserwacje wskazują na ogólny spadek poziomu znajomości anatomii wśród absolwentów kierunków medycznych.

Co więcej, sami studenci często oceniają swoją wiedzę jako niewystarczającą – ponad 60% przyznaje, że nie czują się pewnie w tym obszarze. Badania brytyjskie wykazały, że aż 32% błędów medycznych wynika z braków w znajomości anatomii topograficznej [7].

Nauka po studiach: Tak czy Nie?

Spytajmy też samych siebie.

Z biegiem lat wielu z nas zapomina nie tylko łacińskich nazw struktur, ale także ich polskich odpowiedników czy funkcji. Wiedza ta jednak jest kluczowa – zarówno w diagnostyce, jak i podczas planowania terapii. Dlatego coraz większe znaczenie mają szkolenia podyplomowe dla fizjoterapeutów, w tym kursy praktyczne z anatomii.

Kurs suchego igłowania pokazuje, że anatomia palpacyjna to podstawa bezpiecznej i skutecznej pracy – znajomość topografii mięśni i struktur pozwala uniknąć błędów i zwiększa pewność w pracy z pacjentem. Z kolei na szkoleniu Diagnostyka barku – kurs dla fizjoterapeutów, prowadzonym przez Mateusza Stefańskiego, uczestnicy uczą się, jak anatomia palpacyjna wspiera skuteczną ocenę obręczy barkowej i dobór terapii.

Nie warto poprzestawać na wiedzy zdobytej na studiach – ciągła edukacja fizjoterapeuty, kursy i szkolenia praktyczne to inwestycja w bezpieczną i skuteczną terapię. Anatomia nie tylko stanowi podstawę naszej pracy, ale jest też narzędziem, które pozwala nam osiągać lepsze efekty w rehabilitacji i budować profesjonalny warsztat terapeuty manualnego.

Autor: David Trojan

Bibliografia:

1. Arifoglu Y. Anatomy: All aspects. Istanbul Tip Kitabevi; 2017.
2. Duman F. Importance of anatomy education in physical therapy and rehabilitation in Turkey: A qualitative study. New Trends and Issues Proceedings on Humanities and Social Sciences. 4. 2017; 64-71.
3. Singh R, Shane Tubbs R, Gupta K, Singh M, Jones dG, Kumar R. Is the decline of human anatomy hazardous to medical education/profession? A review. Surg Radiol Anat. 2015; 37(10):1257–1265.
4. Shead dA, Roos R, Olivier B, Ihunwo AO. Gross anatomy education for South African undergraduate physiotherapy students. Anat Sci Educ. 2018; 11(6):554–564.
5. Custers EJ. Long-term retention of basic science knowledge: A review study. Adv Health Sci Educ 2010; 15:109–128.
6. Valenza MC, Castro-Martín E, Valenza G, Guirao-Piñeiro M, De-la-Llave-Rincón AI, Fernández-de-las-Peñas C. Comparison of third-year medical and physical therapy students’ knowledge of anatomy using the carpal bone test. J Manipulative Physiol Ther 2012; 35:121–126.
7. Moryś J. Anatomia gdańska w 450 rocznicę nauczania anatomii na ziemi pomorskiej. Gazeta AMG 2018; 10.
8. Yammine K. The current status of anatomy knowledge: Where are we now? Where do we need to go and how do we get there? Teaching and Learning in Medicine. 2014; 26(2):184-188.